Dünya Mimarlık Günü, Uluslararası Mimarlar Birliği (UIA) tarafından 1985’ten bu yana her yıl ekim ayının ilk pazartesi günü Dünya Habitat Günü’ne paralel olarak kutlanır. Bu seneki Dünya Mimarlık Günü’nün teması ‘Dirençli Topluluklar için Mimarlık’ olarak belirlendi. Böylece Dünya Habitat Gününün ‘Dayanıklı Kentsel Ekonomiler: Büyümenin ve İyileşmenin İtici Güçleri Olarak Şehirler‘ temasına paralel olarak tasarımcıların kentsel ve kırsal çevreler arasındaki ilişkideki rolü vurgulanmak isteniyor.
Dünya Mimarlık Günü 2023/ Görsel https://www.uia-architectes.org/en/ adresinden alıntılanmıştır.
Uluslararası Mimarlık Birliği her yıl belirlediği temalarla, üye ülkeleri ve mimarları farklı konular hakkında düşünmeye, yeni fikirler ve çözümler üretmeye davet ediyor. Bu yıl seçilen ‘Dirençli Topluluklar’ teması ile de yaşanabilir toplumlar oluşturmak için iklim krizleri, küresel salgınlar, kontrolsüz kentsel yayılma gibi toplumları tehdit eden çeşitli unsurları tartışmayı amaçlıyor. Toplumların tasarlanmasında önemli görevler üstelenen mimarlara, şehir plancılara, peyzaj mimarlarına, iç mimarlara ve endüstri ürünleri tasarımcılarına bu konuda büyük söz hakkı düşüyor. Bu yazıda da dirençli topluluklar oluşturmak için dikkat edilmesi gerektiği düşünülen çeşitli konular kısaca derlenmiştir.
Kent Direnci Nedir? / ©Luiz Felipe S.C. on Unsplash Görsel https://www.archdaily.com/ adresinden alıntılanmıştır.
Kent Direnci Nedir?
Yıllar içinde kentleşme ve sanayileşmenin artması, kentsel ve kırsal yaşam şekillerinde büyük değişimlere yol açmıştır ve çeşitli sorunları beraberinde getirmiştir. Küresel salgınlar ve doğal afetler, kontrolsüz kentsel yayılma, iklim krizleri toplumların karşılaştıkları esas sorunların başında gelir. Modern kentsel toplumlar karşılaştıkları bu sorunlara uyum sağlamalı ve çözüm üretebilmelidir. Toplumların karşılaştıkları sorunlar karşısında çözüm üretebilme, iyileşebilme ve uyum sağlayabilme becerileri kent direncini tanımlar.
Dayanıklı şehirler kamu politikalarını ve kentsel planlamalarını toplulukların yaşam kalitesini arttıracak şekilde düzenler, yerel yönetimler kaynaklarını karşılaştıkları kentsel sorunları çözümlemek için harcar, fiziksel ve sosyal açıdan dirençli bir topluluk oluşturmak için çabalar. Ekonomik İş birliği ve Kalkınma Örgütü’ne (OECD) göre bir şehrin/toplumun direncini belirleyen dört etken, ekonomi, çevre, toplum ve kamu yönetimidir.
Kentsel Politikalar/ ©Onnis Luque Görsel https://www.archdaily.com/ adresinden alıntılanmıştır.
Ekonomi
Toplumların karşılaştıkları sorunların çözümünde etkili olan en önemli unsurların başında ekonomi gelir. Ekonomik etkenler kentleşmenin hızlanmasının başlıca sebeplerinden birini oluştururken kentsel yaşamda bireylerin karşılaştıkları problemlerin çözümü de çoğunlukla ekonomik yeterlilikten geçer. Ekonomik açıdan kalkınmış toplumlar afetler ve salgın hastalıklarla karşılaştıklarında hızlıca hareket edebilir ve çözüm üretebilirler. Uzun vadeli kentsel planlar oluşturarak toplumun tüm kesimlerinin minimum düzeyde etkilenmesini sağlarlar.
İstanbul/ Courtesy of Grimshaw Görsel https://www.archdaily.com/ adresinden alıntılanmıştır.
Çevre
İklim krizlerinin ve küresel ısınmanın toplumların yaşam kalitesini etkileyen önemli ögelerden biri haline geldiği günümüzde sürdürülebilir topluluklar oluşturmak oldukça önem taşır. İklim dirençli kentler oluşturulması düşük enerji tüketimi ve çevre kirliliğinin azaltılması ile mümkün olur. Enerji tüketiminin azaltılması için bisiklet ve yürüyüş yollarının yaygınlaştırılması ve teşvik edilmesi, geri dönüşümün yaygınlaştırılması ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması fayda sağlayacak çözümler arasında yer alır. Kentsel planlamalarda yeşil alanların korunması ve arttırılması da iklim direncinin arttırılmasında etkili olan bir diğer unsurdur.
Toplum
Dirençli toplumların oluşturulmasında fiziksel etkenler kadar sosyal unsurlar da etkilidir. Topluluk bilincinin oluşması, toplumsal iş birliği ve dayanışmanın sağlanmasında toplumların ortak değerleri ve kültürel hafızaları etkilidir. Kontrolsüz kentleşme sosyal sorunları da beraberinde getirir, bireysel ve toplumsal uyum sorunları yaşanabilir. Bu tip sorunlar planlı kentsel ve kırsal yerleşim politikaları, toplumsal etkileşimi ve iletişimi arttırıcı kamusal alan çözümleri ile giderilebilir.
Dubai Gökdelenler/ ©Badahos via Shutterstock Görsel https://www.archdaily.com/ adresinden alıntılanmıştır.
Kamu Yönetimi
Toplumsal direncin sağlanmasında yönetim politikaları oldukça önemlidir. Yönetimlerin öncelik verdiği konular buna göre belirlenir, toplumun ihtiyaçlarına duyarlı politikalar geliştirilir, bireyler yönetim süreçlerine dahil edilir. Bu sayede, topluluklar dayanıklılıklarını artırarak karşılaşabilecekleri problemlere hazırlanır ve kamu hizmetlerinin daha etkili bir şekilde sunulmasını sağlar.
Dirençli toplumların oluşması için birçok farklı etkene bağlıdır. Bu konuda toplumların ve kentlerin şekillenmesinde önemli görevler üstelenen mimarların ve kentsel tasarımcıların üretimleri ve bakış açıları da oldukça önem taşır. Biz de bu blog yazısı ile kentsel tasarımcıları konu hakkında düşünmeye davet ediyor ve Dünya Mimarlık Gününü kutluyoruz!
Kaynakça
https://www.uia-architectes.org/en/
https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2759377
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/397145
