Şehirler, nüfus artışı ve yapılaşma nedeniyle sürekli olarak dönüşüm içindedir. Bu değişikliklere maruz kalan kent sakinlerinin, daha yaşanabilir ve huzurlu bir çevre oluşturabilmek için şehir yaşamına uyumlu yaşam biçimleri geliştirmesi gerekmektedir. Farklı zemin ve yüzey çeşitlerine sahip ancak kapalı bir mekân tanımlamayan kentsel açık alanlar, fiziksel, sosyal ve ekonomik bakımdan fayda sağlayan özellikleriyle önem kazanmaktadır.
Yenilikçi kentsel müdahale yaklaşımları; yerel kısa süreli, düşük riskli ve gerçekçi olmanın yanında oldukça düşük maliyetli uygulamalarıyla toplumun farklı kesimlerinin bir arada zaman geçirebildiği, sosyalleşebildiği, eğitici, iletişimi destekleyici, güvenilir yaşam ortamları amaçlamaktadır. Bu amaçlara sahip kentsel müdahalelerden biri de taktiksel kentleşme yaklaşımıdır. Bu yaklaşım kentsel açık alanlardaki mekân kullanımına yönelik kent kullanıcısı-mekân etkileşimini artırmak için önemli bir araçtır.
Piazzale Bacone / ©Comune Milano
Günümüzde kentlerin, kentlilerle birlikte kurdukları ilişkiler, kamusal alanların yeniden işlevsellik kazandırılmasına yönelik çalışmalar ile güçlenmeye başlamıştır. Bu kamusal büyük ya da küçük ölçekteki işlevselliğini yitirmiş kent içi boş mekanlara sağlıklı, erişilebilir, doğa dostu ve kolay uygulanabilir projeler yapılması yaygınlaşmaya başlamıştır. Taktiksel Şehircilikte, şehirlerin kentsel bağlamdaki derin değişiklikleri kent yaşamına entegre etmek için esnek, yaratıcı ve hafif müdahaleler uygulanır. Taktiksel şehircilikte kent içinde bir müdahale gerçekleştirmek için esas olarak küçük bir cadde, blok veya bina ölçeğinde işleyen alternatif bir yöntem önerilir.
Rockaway Brewery and Culture Lab / ©streetplans
Mahalleler ya da belirli bir sokak-cadde aksı üzerinden oluşturulan müdahaleler küçük ölçekli bir alana etki ediyormuş gibi görünse de hem mahallenin fiziksel yapısı için hem de mahalledeki sosyal yaşantının aktifleşmesi için olumlu bir hamledir. Taktiksel kentleşme uygulamaları birçok farklı amaca ve işleve bağlı olarak farklı niteliklere sahip mekânsal etkiler yaratır. Taktiksel kentleşme yaklaşımı uygulamalarına meydanlarda, oyun alanlarında, park alanlarında, botanik bahçelerde, su kenarlarında, spor alanlarında ve pazar yeri gibi kentlilerin ortaklaşa kullandığı ve karşılaşmaya olanak sağlayan alanlarda rastlamak mümkündür.
Yazının bu bölümünden taktiksel şehircilik yaklaşımına hizmet eden dünya örneklerine yer verilecektir.
Jinjiang Bölgesi Yucheng Caddesi Yenileme Projesi
Tasarımcı: Fanzhu Design
Yer: Chengdu, Çin
Yucheng Caddesi Yenileme Projesi mobilya tasarımı / archdaily.com’dan alınmıştır.
Jinjiang Bölgesi Yucheng Caddesi Yenileme Projesi, Yucheng Caddesi’nde bulunan özel ticari birimlerin kent bağlantılarını sağlayan ve kamusal eksikliğinin giderilmesi amaçlanarak yapılmış bir yenileme projesidir. Cadde aksı boyunca etkileşimin artmasına yardımcı olacak tampon bölgeler belirlenmiş, kendi akışı içinde ilerleyen bu cadde alanına belirli aralıklarda yaya aktivitesini dengeleyebilecek tasarımlar oluşturulmuştur. Yayalar için yol boyunca benzer tasarım diline sahip kent mobilyaları yerleştirilmiştir.
Yucheng Caddesi Yenileme Projesi müdahale alanları çizimi / archdaily.com’dan alınmıştır.
Agora Maximus Yayalaştırma Projesi
Mimar: LAAB Collective, Signature Design Communication
Yer: Montreal, Kanada
Agora Maximus’tan bir görüntü / ©Raphael Thibodeau
Taktiksel şehircilik uygulamalarında farklı kent mobilyaları ya da dönüşümleri ile kullanıcının dikkatini çekmek oldukça önemlidir. Taktiksel şehircilikte farklı ilgi alanlarından insanları ortak bir kent parçası etrafında toplama düşüncesi temel alınır. Agora Maximus, birbiri içinde benzer yapı malzemesi ve renk olarak üç renk grubu baz alınarak tasarım yapılmış kent mobilyası örneklerinin, yerleştirildiği alanın taban alanındaki noktasal renklendirme ile tasarlanmış bir yayalaştırma projesidir. Modüler şekilde cadde boyunca yer alan platformlar, yayaların sosyalleşmesi ve manzaranın tadını çıkarması için erişilebilir açık alanlar sunar.
Agora Maximus’tan bir görüntü / ©Raphael Thibodeau
Praça da Árvore
Mimar: Lazo Arquitetura e Urbanismo
Yer: Alto Santa Teresinha, Brazilya
Praça da Árvore / ©Morgano Nunes
Praça da Árvore, Taktiksel şehircilik bağlamından bakıldığında yapım aşamasından itibaren yerle olan bağlılığı ve sorumluluk duygusunu artıran geçici bir meydan inşa edilmiş bir tasarımdır. Taktiksel şehircilik anlayışı benimserken kent mekânı için üretilen tasarımlarda stratejik hamleler öne çıkar. Örneğin tasarım orada yaşayan potansiyel kullanıcıların pek çoğunu kapsayabilecek nitelikte olabileceği gibi sadece dezavantajlı grupların üzerinde yoğunlaşan projeler de kurgulanabilir. Praça da Árvore’de tasarımın geliştirilmesi aşamasında çocuklar katılımcı bir rol oynamıştır. Çocuklar ve aileleri ile küçük atölyeler düzenlenmiş ve bu atölye sonucunda oluşturulan ürünler tasarımın ilerleyen aşamalarında projenin üretimine katkı sağlamıştır.
Praça da Árvore / ©Pedro Celso
Bu uygulamalar bulunduğu kentte, katılımcılarının etkileşimi sağlanarak şekillenen ve devamında birbiriyle ilişkili işlevlere sahip, kentli varlığının sosyal anlamda canlı kalabildiği zengin alanlar oluşturmakta; kentsel açık alanlarda taktiksel kentleşme anlayışı ile ortaklaşa kullanılabilen mekânlar yaratmaktadır. Kullanıcıların oluşturulan tasarımlara yönelik görüşlerine göre de süreç içinde değişimlerle farklı şekillere evrilebilmektedir.
Kaynaklar
https://doi.org/10.31198/idealkent.1140121
https://www.archdaily.com/974989/praca-da-arvore-lazo-arquitetura-e-urbanismo?ad_medium=gallery
